کلاهک بادی

در تأسیسات هر ساختمان، یکی از اصول بسیار مهمی که باید در زمان طراحی اولیه نقشه ساختمان، در نظر گرفته شود، امکان تهویه آسان و صحیح در محیط و فضای پروژه است. پس از طراحی این امکان در نقشه پروژه، نوبت اجرای جزییات کار است. در این مرحله در درجه اول به تجهیزات و ابزار خاصی نیاز داریم و در درجه بعدی، دانش و مهارت مجری سیستم تهویه بسیار اهمیت دارد. یکی از تجهیزات اصلی مورد نیاز برای اجرای تهویه مناسب برخی از پروژه های خاص یا بزرگ، کلاهک بادی یا کلاهک گردان است.

آشنایی با کلاهک بادی

آخرین قسمت هر خروجی سیستم تهویه را دودکش گویند. این مجرا که در انتهای یک لوله یا در انتهای یک کانال هوا قرار دارد، ممکن است محل خارج شدن دود، بخار، گازهای متصاعد شده یا هوای گرم داخلی باشد. اگرچه این قسمت از کانال هوا باز است؛ اما نباید به هوای خارج محیط اجازه ورود به ساختمان را بدهد. برای انجام این منظور باید از کلاهک استفاده کنیم که کلاهک بادی یکی از انواع آن است.

انواع و اقسام کلاهک برای نصب در محل خروج هوا از یک ساختمان یا یک سازه، طراحی و تولید شده است که هر یک از آن ها مناسب استفاده در محلی مخصوص است. همه انواع کلاهک موجود در بازار، ضمن ایجاد امکان خروج هوا از داخل به بیرون، به صورت هم زمان مانع ورود هوا به داخل نیز هستند. در عمل این کارایی کلاهک، نوعی کنترل جهت جریان هوا یا یک طرفه کردن مسیر حرکت هوا است. یکی از کارکردهای اصلی کلاهک بادی هم همین یک طرفه کردن جهت حرکت هوا است.

.

.

.

کلاهک بادی یا کلاهک گردان

نحوه طراحی و ساخت کلاهک‌های بادی

جنس بدنه کلاهک گردان در بیشتر موارد از انواع فلزات مثل گالوانیزه، استیل یا آلومینیوم است؛ اما در مواردی از مواد پلیمری و پلاستیک نیز ساخته می‌شود. از آنجا که این کلاهک دائماً در معرض تابش نور آفتاب یا در تماس با برف و باران است؛ تا به حال بدنه فلزی، بهترین گزینه برای ساخت کلاهک بادی بوده است؛ همچنین چون این کلاهک در قسمت بالایی متحرک بوده و دارای چندین پره است، مواد فلزی بکار گرفته شده در آن، گشتاور بهتری در هنگام چرخیدن تولید خواهد کرد.

این کلاهک دارای دو بخش اصلی است که بخش زیرین یا بخش پایینی آن ثابت بوده و روی دودکش، لوله یا کانال هوا قرار گرفته یا نصب می‌شود. در واقع بخش پایینی کلاهک گردان به عنوان پایه اصلی است که بخش بالایی بر روی محور متصل به آن سوار می‌شود.

بخش دوم کلاهک گردان را قسمت متحرک یا چرخان آن تشکیل داده است که توسط یک محور به بخش زیرین یا پایه ثابت کلاهک وصل شده است؛ اما امکان چرخیدن و گردش را دارد. کارایی اصلی کلاهک های بادی نتیجه چرخش همین قسمت است.

.

.

.

کلاهک‌های بادی از جنس فلز

عملکرد کلاهک بادی به این صورت است که اگر در اطراف آن اختلاف فشار هوا وجود داشته باشد یا در فضای خارجی ساختمان، باد شروع به وزیدن کند، کلاهک گردان آرام آرام خواهد چرخید. حرکت باد یا جریان هوای ایجاد شده، با برخورد به هر پره کلاهک، اندکی کلاهک را می‌ چرخاند. حال چنانچه این جریان تکرار شده و ادامه یابد، بخش فوقانی و متحرک کلاهک، شروع به چرخش کرده و باعث خروج هوای داخلی ساختمان خواهد شد.

طرز کار کلاهک گردان

نام دیگر این کلاهک، کلاهک گردان است که به خاطر ثابت نبودن قسمت بالایی آن به این نام خوانده می‌شود. ضمن اینکه در طراحی این کلاهک در واقع یک درپوش عالی برای محافظت از قسمت خروجی سیستم تهویه در نظر گرفته شده؛ اما مانند سایر انواع کلاهک، یک درپوش کاملاً ثابت نیست؛ چون قسمت فوقانی آن کاملاً متحرک و گردان است.

هر پره که در روی قسمت متحرک نصب شده، مقداری زاویه با محور عمودی وسط کلاهک دارد که این زاویه باعث شده منفذی برای ورود هوا وجود داشته باشد؛ اما به خاطر کوچک بودن این شیار، هوا فرصت ورود به داخل کلاهک را ندارد و با ضربه وارد شده به پره، باعث می‌شود تا کلاهک مقداری بچرخد. این چرخش با تکرار ضربات وارده به هر پره، تبدیل به یک گردش ممتد خواهد شد.

مزایای استفاده از کلاهک گردان

نحوه طراحی و ساخت کلاهک‌های بادی دارای مزایایی است که باعث شده در بعضی از مکان ها و انواعی از سازه، فقط از این نوع کلاهک استفاده کنند. اولین مزیت این کلاهک بدنه فلزی آن است که موجب طول عمر آن شده و تا سالیان زیادی در تماس با هوا، نور و دما به خوبی مقاومت دارد. همچنین عمل چرخیدن کلاهک به خاطر جنس فلزی آن بسیار عالی انجام می‌شود. همین چرخش روان و ممتد کلاهک باعث می‌شود هوای تحتانی آن به راحتی تخلیه شود و عمل تهویه انجام پذیرد.

چرخش کلاهک بادی به صورت خودکار و اتوماتیک است و هیچ گونه نیازی به صرف انرژی و برق وجود ندارد. بدین ترتیب عمل مکش و تخلیه هوا با قدرت و به شکل دائمی انجام خواهد گرفت؛ اما هیچ هزینه یا مخارجی برای مالک ساختمان نخواهد داشت. ضمن اینکه میزان و نحوه تخلیه و خارج سازی هوا از داخل ساختمان بسیار قابل قبول و مطلوب خواهد بود. تهویه و تخلیه هوا در محیط های خاصی، اجباراً باید به صورت دائمی و بدون وقفه انجام گرفته، مختل نشده و ادامه دار باشد.

نکته جالب دیگر اینکه در کنار رایگان بودن هزینه تهویه ساختمان و دائمی بودن تخلیه هوای داخل ساختمان توسط آن، هر جا که یک جریان باد و هوای نه چندان قوی هم وجود داشته باشد، این روند ادامه خواهد داشت! همچنین کلاهک‌های بادی در زمان فعالیت کمترین میزان صدا را تولید می‌کند و به هیچ عنوان باعث ایجاد آلودگی صوتی نمی‌شود. امکان ورود باران یا اشیاء معلق در هوا به درون دودکش وجود ندارد و با سرعت و به راحتی روی لوله دودکش قابل نصب است.

کلام آخر

با استفاده از کلاهک گردان بدون صرف هزینه انرژی برای گردش قسمت متحرک و دارای پره، به خوبی می‌توان در زمان تخلیه و مکش هوای محل، به راندمان بالا و قابل توجهی دست پیدا کرد. نصب کلاهک بادی در انتهای دودکش مکان هایی مثل انبار، سوله یا مخازن انواع مواد سمی یا مواد شیمیایی، سرویس های بهداشتی، سالن های سرپوشیده ورزشی، استخرها یا مجموعه های دارای حمام، سونا و جکوزی، کارایی و بازدهی بسیار بالایی دارد.