دمپر بین کانالی

دمپر بین کانالی یک دستگاه مکانیکی است که برای کنترل جریان هوا در سیستم های تهویه مطبوع استفاده می شود. این دمپرها در مسیر کانال های هوا قرار می گیرند و با حرکت پره های خود، میزان جریان هوا را تنظیم می کنند.

دمپر بین کانالی برای کنترل شدن میزان هوای در جریان در کانال هوا و یا مجراهای مشابه استفاده می گردد. به نوعی دبی در جریان در مسیر را چه در کانال هوا و چه در پشت دریچه های تنظیم کرده و یا مانع جریان می شود. نحوه کار کرد این دمپر ها تشکیل شده از چند پره قابل تنظیم توسط اهرم می باشد که با دستگیره دستی و با برقی حرکت میکنند و جریان هوا را کنترل می نمایند. در ادامه انواع این مدل از دمپر ها که شامل مدل های ضد حریق، مدل هوابر، مدل بادی (بالانس دمپر) ، مدل ۷ و ۸ ای ، مدل موازی، مدل کانال گرد و مدل پشت دریچه گرد ( پروانه ای ) می باشد.

انواع دمپر

دمپر ضد حریق (fire Damper)

از دمپر ضد حریق در مسیر برای زمان های حریق استفاده می گردد. بدین صورت که برای انسداد کانال ها در زمان آتش سوزی مورد استفاده می گردد. در اصل این مدل دارای فیوز خاص حساس به آتش هستند که به صورت اتوماتیک در زمان آتش سوزی مسیر کانال هوا را مسدود کرده و مانع انتقال و گسترش حریق می گردند.

دمپر موازی

این مدل تنها برای باز یا بسته بودن جریان هوا مورد استفاده است و قابلیت تنظیم هوا را دارا نیست . برای این کار از دو نوع دستگیره دستی و یا مدل برقی استفاده می شود.

دمپر هوابر

هدف از مدل دمپر هوابر کنترل کردن مقدار هوای ورودی و خروجی در کانال هوا می باشد و برای انسداد مسیر نمی باشد.

دمپر پشت دریچه گرد

دمپر پشت دریچه گرد در مسیر کانال های گرد قرار گرفته و در دو نوع پروانه ای و نیم صفحه ای اقدام به تنظیم هوا می نماید.

دمپر ۷ و ۸

دمپر ۷ و ۸ ای در بین کانال  به دو مدل پره تک جداره و دو جداره با دستگیره دستی و موتوری عرضه می گردد .کاربرد آن بیشتر برای نصب بر روی دستگاه های هواساز در دو طرح موازی و متقابل است. این مدل  دمپر بیشتر در ساختمان های مسکونی، تجاری، اداری، بیمارستانی و پالایشگاهی مورد استفاده است.

دمپر بادی (بالانس دمپر) یا (شاطری)

این مدل به صورت کاملا یک طرفه عمل میکند بدین صورت که در صورت روشن بودن سیستم جریان هوا به دلیل دارا بودن اهرم های مخصوص دمپر باز شده و جریان هوا  به گردش خواهد پرداخت و در صورت قطع سیستم جریان هوا این دمپر به حالت بسته در آمده و مانع گردش هوا می گردد . موضوع حائز اهمیت در ساخت این نوع دمپر این است که به دلیل این که پره ها با فشار هوای هواکش فعال می‌گردند جنس پره ها باید از ورق آلومینیوم نازک با ضخامتبین  ۵/۰ الی ۱ میلیمتر باشد تا وزن پره ها اثر منفی بر کاربرد دمپر نداشته باشد.

علت استفاده از دمپر بین کانالی

یکی از قسمت‌های درون سیستم تهویه برای کنترل جریان هوا درون کانال دمپر بین کانالی است. در صورت تمایل برای افزایش یا کاهش عبور هوا از کانال استفاده از دمپر الزامی به ‌حساب می‌آید. در واقع دمپر یکی از اجزای تشکیل‌دهنده سیستم‌های تهویه است. در صورت عدم وجود دمپر درون سیستم‌های تهویه عملکرد آن‌ها با مشکلات جدی روبه‌رو خواهد شد. امکان قطع جریان هوا به وسیله این دمپرها وجود دارد. در ادامه به کاربرد و انواع دمپرها بیشتر می‌پردازیم.

چگونگی عملکرد دمپر بین کانالی و هدف استفاده از آن

کنترل میزان جریان هوای عبوری از کانال‌ها کاربرد اصلی استفاده از دمپر بین کانالی در سیستم‌های تهویه به حساب می‌آید. کاربرد و هدف استفاده از هر یک از این انواع دمپر تفاوت جزئی با یکدیگر دارند. هدف اصلی در انواع مختلف دمپر کنترل و هدایت میزان جریان هواست. دمپرهای بین کانالی انواع مختلفی دارند. بسیاری از دمپرها تنها دارای یک پره هستند. برخی از انواع دیگر دمپرها نیز سه یا پنج پره دارند.

در صورت وجود بیش از یک پره در دمپر این پره‌ها به یکدیگر متصل می‌شوند. قطعه اتصال‌دهنده پره‌ها به یکدیگر در دمپر اهرم‌ها هستند. گردش این پره‌ها به وسیله دستگیره مخصوص انجام می‌گیرد. همان‌طور که پیش‌تر به این موضوع اشاره کردیم پره‌ها دارای انواع مختلفی هستند. در برخی از دمپرها دستگیره دمپر از نوع الکتریکی بوده و در سایر دمپرها این قطعه به صورت دستی عمل می‌کند. این پره‌ها نقش اساس در نحوه عملکرد موتور دارند. در ادامه به عملکرد پره‌ها بیشتر می‌پردازیم.

نقش اصلی دمپر به وسیله پره‌های این وسیله انجام می‌شود. در واقع و وظیفه کاهش و یا افزایش میزان جریان عبوری از کانال‌ها بر عهده این پره‌هاست. در صورت اختلال در عملکرد پره‌ها، دمپر توانایی انجام وظیفه خود را بر عهده نخواهد داشت. از این ‌جهت استفاده از پره‌ها برای جریان هوا الزامی به حساب می‌آید. جنس دمپر در اکثر مواقع از یک نوع فلز است. برای ساخت آن معمولا از فلز آلومینیوم و یا فلز استیل استفاده می‌شود.

برسی مشخصات و ویژگی‌های دمپر ضدحریق ۷ و ۸

عملکرد و وظیفه اصلی تمام دمپرها کنترل میزان عبور هوا از کانال‌هاست. با این وجود برخی از دمپرها به نوع خاصی طراحی می‌شوند. در صورت طراحی دمپر برای جلوگیری از آتش‌سوزی به آن دمپر بین کانالی ضدحریق گفته می‌شود. این دمپرها در صورت وقوع آتش‌سوزی میزان عبور هوا از درون کانال مرتبط را کنترل می‌کنند. در صورت نیاز با قطع جریان هوا به محل آتش جلوی شعله‌ور شدن  آن به طور کامل گرفته می‌شود.

در بسیاری از مکان‌ها با احتمال بالای آتش‌سوزی از دمپرهای ضدحریق استفاده می‌شود. در صورت استفاده از دمپرهای بین کانالی احتمال آتش‌سوزی به طور قابل‌توجهی پایین می‌آید. طبق تحقیقات انجام شده دمپرهای بین کانالی بین پنجاه تا هفتاد درصد جلوی گستردگی آتش‌سوزی را می‌گیرند. آتش برای شعله‌ور شدن به هوا نیاز دارد. دمپرهای ضدحریق میزان هوای محیط را بسیار پایین می‌آورند. شایان ذکر است دستگیره درون این دمپرها در اکثر مواقع به طور الکترونیکی عمل می‌کند.

دمپرهای ۷ و ۸ یک نوع دیگر از دمپرهای بین کانالی هستند. برخلاف نوع قبلی دمپر این دمپرها تنها دارای یک پره هستند. بیشترین مکان مورد استفاده از این نوع دمپرها در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بزرگ است. از دمپرهای ۷ و ۸ در سایر مراکز نیز مانند برخی از ادارات نیز استفاده می‌شود. دستگیره این دمپرها معمولی به صورت دستی عمل می‌کند. با این وجود برخی از این دمپرها دارای دستگیره الکترونیکی هستند. این دمپرها معمولا قیمت و هزینه نسبتا پایینی دارند.

کاربرد و نحوه عملکرد دمپرهای بادی

دمپرهای بادی یک نوع دیگر از دمپرها به حساب می‌آیند. عملکرد این دمپرها به صورت خودکار است. این دمپرها تنها از یک جهت توانایی عملکرد دارند. در صورت فعال بودن این دمپرها پره‌های آن‌ها باز شده و هوا به طور آزادانه از آن‌ها جریان پیدا می‌کند. در واقع، این پره‌ها تنها در صورت بالا بودن میزان فشار هوا فعالیت می‌کنند. ذکر این نکته حائز اهمیت است در زمان بالا بودن فشار هوا پره‌های این دمپر بین کانالی به طور اتوماتیک باز می‌شوند.

پس از پایین آمدن میزان فشار هوا بنا بر دلایل مختلف پره‌های این دمپر نیز به وسیله اهرم‌های درون آن بسته خواهند شد. دقت در طراحی پره‌های این نوع دمپر بین کانالی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در صورت پایین بودن میزان دقت در طراحی این پره‌ها عملکرد آن‌ها به درستی نخواهد بود. برای مثال وزن پره‌های دمپر باید بسیار پایین باشد. در صورت بالا بودن وزن پره‌ها عملکرد دمپر به طور کلی دچار اختلال جدی خواهد شد.

از دیگر نکات مهم در طراحی پره‌های دمپر بادی میزان ضخامت ورق استفاده شده برای ساخت پره‌هاست. این ورق غالباً از جنس فلز آلومینیوم است. با استفاده از فلز آلومینیوم در ساخت پره‌های این قطعه می‌توان از سبکی و کیفیت بالای آن در هنگام فعالیت اطمینان داشت. ضخامت این پره‌ها معمولا نزدیک به سه‌چهارم یک میلیمتر بیش‌تر نمی‌شود. ضخیم بودن پره‌ها دمپر باز و بسته‌ شدن آن را کندتر می‌کند. در برخی از مواقع باز یا بسته شدن به موقع پره‌ها اهمیت بسیار بالایی دارد.

عملکرد متفاوت دمپرهای دستی و دمپرهای موتوری

همان‌طور که پیش‌تر به این موضوع اشاره کردیم دمپرها دارای انواع مختلفی هستند. به طور کلی دمپرها را با توجه به معیارهای مختلف طبقه‌بندی می‌کنند. تفاوت در دمپرهای دستی و موتوری در چگونگی تنظیم پره‌های آن‌هاست. در دمپرهای دستی این عمل با توجه به نیروی دست انجام می‌پذیرد. در واقع در کنار این نوع دمپر بین کانالی قرار دارد. میزان ‌باز بودن پره‌ها نیز به وسیله این دسته تنظیم می‌شود. در دمپرهای موتوری عملکرد این پره‌ها به وسیله یک موتور است.

دمپرهای اتوماتیک با توجه به نوع دمپر بین کانالی از انواع روش‌های مختلف برای باز یا بسته‌ شدن پره‌ها استفاده می‌کنند. برای مثال در دمپرهای ضدحریق این عمل به وسیله حسگر حرارتی قرارگرفته درون این دمپر انجام می‌شود. در صورتی که دمای حس‌شده توسط این سنسور بیشتر از یک حد مشخص شود به طور خودکار پره‌ها بسته خواهند شد.

اهمیت استفاده از دمپر بین کانالی

• کنترل جریان هوا: دمپرهای بین کانالی به شما امکان می دهند تا میزان جریان هوا را در هر قسمت از سیستم تهویه مطبوع تنظیم کنید. این امر به شما کمک می کند تا دما و رطوبت را در فضای مورد نظر خود به طور دقیق کنترل کنید.
• صرفه جویی در انرژی: تنظیم صحیح جریان هوا می تواند به صرفه جویی در مصرف انرژی کمک کند. به عنوان مثال، اگر در یک منطقه سردسیر زندگی می کنید، می توانید با کاهش جریان هوا به اتاق های کمتر استفاده شده، از هدر رفت گرما جلوگیری کنید.
• بهبود کیفیت هوا: دمپرهای بین کانالی می توانند به بهبود کیفیت هوا در فضای مورد نظر شما کمک کنند. به عنوان مثال، می توانید با تنظیم جریان هوا به سمت دریچه های ورودی هوا، از ورود گرد و غبار و آلاینده ها به فضای مورد نظر خود جلوگیری کنید.
• ایمنی در برابر آتش سوزی: برخی از دمپرهای بین کانالی دارای ویژگی ضد حریق هستند. این دمپرها در صورت وقوع آتش سوزی به طور خودکار بسته می شوند و از گسترش آتش به سایر قسمت های ساختمان جلوگیری می کنند.

دمپر بین کانالی سایز بزرگ

نتیجه‌گیری

دمپر دریچه یا صفحه ای است که جریان هوا را در داخل کانال، دودکش، جعبه VAV، هواگیر یا سایر تجهیزات حمل و نقل هوا متوقف یا تنظیم می کند. به طور کلی دمپر جریان هوا دارای انواع مختلفی است. عملکرد کلی تمامی دمپرهای بین کانالی تفاوت زیادی ندارد. وظیفه تمامی دمپرها کنترل میزان عبور جریان هوا از کانال است. پره‌های دمپرها را معمولا از جنس فلز آلومینیوم می‌سازند. از انواع دمپرها می‌توان به دمپر ضدحریق و دمپر بادی اشاره کرد. وظیفه دمپر ضدحریق کنترل میزان عبور هوا برای جلوگیری از آتش‌سوزی است. دمپرهای بادی نیز با توجه میزان فشار هوای محوطه، پره‌های دمپر را باز یا بسته می‌کند.